Recentelijk schreef ik op dit blog dat na de revolutie in Tunesië Egypte spoedig zal volgen. Ruim een week geleden gebeurde dit en terwijl ik dit schrijf kijk ik naar Al-Jazeera en zie ik dat de chaos die vanmiddag begon elk moment in een bloedbad kan uitlopen. Hoe te schrijven over een zich voltrekkende revolutie met bijbehorende chaos en bloed? Het is alsof iemand tijdens de lynchpartijen van de Franse Revolutie iets zinnigs probeert te zeggen.
Eerst even terug! De Tunesische revolutie was zeer onverwacht en inderdaad leek het logischer dat Egypte het voortouw zou nemen. Egypte stond immers al jaren op exploderen. Zo bezien is Tunesië de katalysator gebleken van een zware motor. Egypte is geen Tunesië. De leefomstandigheden zijn vele malen slechter en de bevolking is vele malen groter. De aard van het regime is ook iets anders. Een grote reus heeft nu eenmaal tijd nodig om op gang te komen. Maar als het zover is, dan is er geen stoppen aan en zijn de gevolgen niet te overzien, zoals thans het geval. Niemand weet welke kant het op zal gaan.
Dat de belangen groter zijn en de internationale verhoudingen complexer liggen maakt dat het belang van de Egyptische revolutie moeilijk te overschatten is. Egypte is de grootste en belangrijkste Arabische bondgenoot van het Westen en stilzwijgend van Israël. Dat heeft alles te maken met de strategische ligging van het land, namelijk op de grens met Israël en het olierijke golfgebied. En ook het Suezkanaal is van zeer grote strategische waarde. Verder geldt Egypte als een belangrijke speler in het zogenaamde vredesproces tussen Israël en de PLO.
Naast deze geopolitieke kwesties hebben we te maken met een zeer interessante interne politieke dynamiek. De val van de bevriende Tunesische dictator leidde in het Westen tot kopzorgen maar geen acute migraineaanvallen. Dat is omdat duidelijk was dat het geen islamitische revolutie betrof en dat niet gevreesd hoeft te worden voor de vestiging van een islamistische staat. In Egypte ligt de zaak anders. De demonstraties zijn weliswaar niet zuiver islamitisch geïnspireerd en lijken over het algemeen niet veel te verschillen van die in Tunesië. Het meest voor de hand liggende alternatief in Egypte is echter overduidelijk islamitisch.
De Moslim Broederschap is de belangrijkste oppositiebeweging in Egypte en zij heeft een internationale werkingssfeer en een lange geschiedenis die in de jaren '20 van de vorige eeuw in Egypte begon. De beweging is zeer populair en vult reeds decennialang het sociale vacuum dat de zich verrijkende dictatuur heeft achtergelaten. De Moslim Broederschap is aanwezig op alle niveaus en is doorgedrongen tot in de fijnste haarvaten van de maatschappij: het ís de maatschappij! De populariteit ervan is de laatste jaren sterk toegenomen en men verlangt naar een islamitische oplossing voor de grote politieke en sociale problemen. De overgrote meerderheid van de Egyptenaren zijn zeer godsdienstige mensen.
In dit licht zijn de zorgen van Israël goed te begrijpen. Men vreest dat het komende regime de vredesverdragen zal ontbinden en dat Hamas aan steun zal winnen. Hamas heeft zijn oorsprong in de Broederschap. Men is ook bang dat de revolutie overslaat naar het andere land waar Israël een vredesverdrag mee heeft, Jordanië en natuurlijk naar alle andere landen om Israël heen. Des te verwonderlijker is het dat de VS, ofschoon laat en mondjesmaat, zich achter het Egyptische volk lijkt te scharen en zich steeds scherper tegen de grote vriend-dictator Mubarak keert. Op dit moment dringt de VS aan op een "onmiddellijke en vreedzame transitie" van de macht. Daartegenover staat dat men Mubaraks aftreden niet publiekelijk eist.
De verrassende houding van de VS, waar zelfs de top van de Republikeinse Partij achter staat, lijkt mij daarom vooral te maken te hebben met economische overwegingen. Men maakt zich op dit moment vooral zorgen om eventuele economische consequenties van de aanhoudende chaos. De financiële crisis is nog nauwelijks verwerkt en een disfunctionerend Suez-kanaal betekent een tekort aan olie, hoge olieprijzen, stagnerende wereldhandel, vallende koersen en crashende beurzen. De olieprijs bedraagt nu al boven de 100 dollar per vat en alle beurzen voelen de impact. Een andere verklaring ligt mijns inziens in het vertrouwen van de VS dat de macht van de Broederschap binnen de perken kan worden gehouden door het leger en de andere oppositiepartijen. Vanmiddag meldde Al-Jazeera English dat de Amerikaanse legertop nauwe contacten onderhoudt met de collega's in Egypte.
Op dit gevoelige moment is het echter gepaster om nog een blik te werpen op de zeer dringende situatie in Caïro en elders. Tot nu toe zijn de grootschalige demonstraties vreedzaam verlopen en de antiregimedemonstranten hebben constant het vreedzame karakter benadrukt. Men eist vanaf dag één het opstappen van Mubarak. De twee late speeches van Mubarak, die magere beloften behelzen, konden de miljoenen niet geruststellen. Vandaag gebeurde dan iets wat weinigen hadden verwacht.
Mubarak lijkt te hebben beseft dat hij vóór aanstaande vrijdag moet handelen wil hij zijn positie behouden. Men had namelijk voor vrijdag nóg grotere protesten gepland. Mubarak gaf daarom vanmiddag rond 14u lokale tijd opdracht aan enkele duizenden partijleden, veiligheidsmensen, politieagenten en omgekochte knokploegen (bekend onder de Egyptische naam Baltagiyyah) om de honderdduizenden demonstranten op het Tahrirplein (Bevrijdingsplein, niet Vrijheidsplein!) aan te vallen met stenen, messen, zwaarden en later zelfs met molotovcocktails. Enkele tientallen van deze Baltagiyyah bestormden op middeleeuwse wijze het plein op kamelen en paarden! Dit alles had tot doel om angst te zaaien en de demonstranten te intimideren opdat zij het plein zouden verlaten en naar huis terugkeren. Dit was ook de constante boodschap van het regime op de Egyptische staatstelevisie.
Tot nu toe hebben de vreedzame demonstranten de aanvallen van vandaag moeten bekopen met 3 doden en ruim 1500 gewonden. Dat zijn de cijfers van het ministerie van gezondheid, maar wie de beelden heeft gezien moet daar sterk aan twijfelen. Demonstranten zelf spreken van tientallen doden en gewonden die ze zelf moeten verzorgen, aangezien het regime geen enkele ambulance laat rijden! Bij die aanvallen hebben de demonstranten enkele van de Baltagiyyah aangehouden, waarbij bleek dat deze inderdaad id-kaarten bij zich droegen die duidden op lidmaatschap van de regeringspartij, politie of veiligheidsdiensten. Op Al-Jazeera kon men live zien hoe de demonstranten deze lieden arresteerden en de id-kaarten voor de camera omhoog hielden. Sommigen van hen waren omgekochte burgers die verklaarden 50 Eg. Ponden van aan de regeringspartij verbonden zakenlieden te hebben ontvangen. De staatstelevisie liet van dit alles niets zien en bleef spreken van "grootschalige tegendemonstraties" van Mubarak-liefhebbers.
De cruciale factor in de gebeurtenissen wordt gespeeld door het leger. Dit was zeker het geval in Tunesië waar het leger ondubbelzinnig aan de kant van de massa stond. Enige dagen geleden stelde Mubarak snel enkele bevriende ex-generaals aan op cruciale politieke posten, zoals het ministerie van binnenlandse zaken en het vice-presidentschap. Toen het veiligheidsapparaat afgelopen vrijdag faalde om de demonstraties met alle geweld en 100 doden te breken, trokken deze zich verrassend en zeer snel terug en maakten plaats voor het leger. Het leger werd daarop warm onthaald door de demonstranten omdat zij deze beschouwden als beschermers, zoals in Tunesië. Het leger positioneerde zich in niet al te grote getallen op essentiële plaatsen zoals het Tahrirplein en het bleef vier dagen rustig. Men was trots op het leger dat traditioneel kan rekenen op veel respect van het Egyptische volk. Tot het moment van de chaos vandaag.
In plaats van de demonstranten te beschermen tegen de Baltagiyya op het moment dat deze hun middeleeuwse aanvallen begonnen, hield het leger zich afzijdig. Het plein telde naar schatting 200.000 demonstranten terwijl er slechts 2 tanks en enkele gepantserde wagens waren gestationeerd. De chaos werd alsmaar groter terwijl men via de lens van Al-Jazeera en andere zenders met verbazing enkele soldaten op het dak van het nabijgelegen museum passief zag toekijken. Ook toen de molotovcocktails het museum in werden gegooid en het onschatbare erfgoed in vlammen dreigde op te gaan, deed men niets. Het bleek al gauw dat het gerespecteerde leger het volk had verraden. Dit is iets wat zelfs op dit moment begrijpelijkerwijs niet tot de meeste Egyptenaren wil doordringen. Men kan zich niet voorstellen dat het leger, dat Egypte tegen Israël had beschermd, de vreedzame demonstranten laat afslachten door het criminele gevolg van een corrupt regime. Wie echter bedenkt dat de top drie van het regime allemaal ex-generaals zijn, kan het niet ontgaan dat het leger medeplichtig is aan het complot tegen de onschuldige burgers.
De VS heeft de rol van het leger goed geïnterpreteerd toen ze verklaarden dat deze een afwachtende houding aannam om te zien of Mubarak erin zou slagen de touwtjes weer in handen te nemen. Mubarak voert zijn laatste slag en is bereid het hele land in vlammen te laten opgaan voor zijn zachte zetel waar hij na 30 nog geen genoeg van kan krijgen. De aanvallen op de demonstranten zijn niet minder dan misdaden tegen de menselijkheid en ik hoop hem binnenkort in Den Haag op de andere zachte zetel te mogen aanschouwen: de zetel van Milosovic.
En terwijl ik dit bericht wil afsluiten, hoor ik geweerschoten en meldt Al-Jazeera dat de demonstranten op het Tahrirplein zojuist zijn aangevallen met 'levende kogels' en dat er 4 doden en vele gewonden zijn gevallen. Het leger doet wederom niets! Een massaslachting vindt onder de ogen van de wereld plaats. Ik ben benieuwd of de zogenaamde 'internationale gemeenschap' net zo ijverig Mubarak zal vervolgen als al die andere niet-bevriende dictators.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten